Na prośbę moich uczniów i ich rodziców zamieszczam zestawienie podstawowych pojęć używanych w dojo.
Dojo (jap. 道場 dōjō) – określenie w języku japońskim miejsca praktyki aikido. W dojo obowiązują odpowiednie zasady zachowania. Wchodząc i wychodząc, składa się ukłon (jap. 礼 rei) wyrażający szacunek i podziękowanie. Można wchodzić jedynie boso. Obowiązkiem, także w trakcie ćwiczeń, jest przestrzeganie kodeksu dojo. Cztery strony dojo to kamiza, gdzie wisi portret o’senseia, shimoza, przeciwna do kamizy, gdzie siedzą uczniowie, yoseki, gdzie siedzą senpai i przeciwna – shimoseki. W dojo ćwiczymy na macie tatami (畳).
Aikido ćwiczymy w keikogi (稽古着) – tradycyjnym stroju japońskim, zwanym potocznie kimonem. W czasie treningów aikido obowiązuje białe keikogi. Lewa strona, tzw. mune – przód kimona zasłaniający klatkę, nałożona jest na prawą stronę mune. Kolejne elementy to eri – kołnierz i sode – rękaw.
Obi (帯) to pas, który powinien dwukrotnie oplatać talię.
Spodnie od kimona to zubon. Na stopy zakładamy klapki. Tradycyjne japońskie klapki to zori.
Hakama (袴)- czarne spodnie, zakładane na zubon, są noszone przez mistrzów i starszych uczniów. Hakama ma symboliczne znaczenie w kulturze japońskiej. Zakładana w tradycyjnych sztukach walki przypomina o szacunku do wartości budo. Jej zakładki – 5 z przodu i 2 tyłu, oznaczają 7 cnót wojownika budo:
Chugi – Lojalność, umiejętność bezwzględnego oddania się sprawie i pokory wobec zwierzchników. Wierność samemu sobie, swoim przekonaniom oraz poświecenie siebie bez względu na to co ma się utracić.
Gi – Absolutna równowaga ducha i myśli. Wojownik nie może nigdy dać się wytrącić z równowagi. Nie ważne co robi. Chłodny umysł.
Jin – Miłość i wola pomocy światu. Szeroko rozumiana dobroć. Psychologia określa to mianem miłości agape – więcej daje, niż przyjmuje. Japończycy mówili, iż to miłość kosmiczna.
Makoto – wiara w siebie i innych oraz – przede wszystkim – szczerość.
Meiyo – Honor i samodoskonalenie w jednym. Na każdym kroku starać się być lepszym.
Rei – Szacunek, grzeczność, kultura, odpowiednie zachowanie.
Yu – Odwaga. Dzielność i męstwo w obronie własnych przekonań.
PODSTAWOWE POJĘCIA
Dojo – sala treningowa
Tatami – mata treningowa
Shihan – profesor
Sensei – mistrz
Sempai – starszy kolega, pomocnik trenera
Uchideshi – uczeń mieszkający w dojo
Tori – wykonujący technikę
Uke – padający
Kamiza – strona dojo, na której wisi wizerunek założyciela i siedzi prowadzący
Schimoza – strona, po której siedzą uczniowie
POLECENIA I ETYKIETA NA MACIE
Hajime – zaczynać
Yame – stop
Onegai shimasu – proszę o naukę, proszę mnie nauczyć
Arigato – dziękuję
Dōmo arigatō gozaimashita – dziękuję za to co zrobiłeś (za wspólny trening)
Rei – ukłon
Sensei ni rei – ukłon do mistrza
Otaga ni rei – ukłon między ćwiczącymi
DZIAŁ TECHNIK / ZASADY
Suwari waza – dział technik, uke i tori siedzą
Hanmi hamtachi waza – dział technik, tori siedzi, uke stoi
Tachi waza – dział technik, tori i uke stoją
Kaeshi waza – dział kontrtechnik w aikido
Randori – dynamiczny trening z udziałem jednego tori i wielu atakujących go uke, zaplanowany układ lub improwizacja, tylko dla zaawansowanych uczniów.
Aiki ken – dział technik z użyciem bokkenów przez tori i uke (cięcia, układy itp.)
Tachi dori – techniki obrony przed uke atakującym za pomocą bokkena (tori nie posiada broni)
Aiki jo – techniki rzutów przy pomocy jo (uke jest bezbronny)
Kumi jo – dział technik z jo (zarówno tori, jak i uke są uzbrojeni w jo)
Jo tori – techniki obrony przed uke atakującym za pomocą jo (tori nie posiada broni)
Kata – forma, układ
Otonashi no ken – „miecz nie przynoszący hałasu”, zasada treningu z bokken, w myśl której tori dąży poprzez wyprzedzanie ruchów i zamiarów uke do skontrolowania jego linii centralnej tak, by bokkeny nawet się ze sobą nie zetknęły.
Tori soku uke, uke soku tori – – zasada aikido, w myśl której w trakcie przebiegu techniki uke i tori zamieniają się rolami (uke wykonuje kontr-technikę i zamienia się w tori)
LICZEBNIKI
W trakcie treningu często w celu odliczenia ćwiczeń używamy japońskich liczebników. Zazwyczaj liczymy do dziesięciu.
1 一 ichi
2 二 ni
3 三 san
4 四 shi
5 五 go
6 六 roku
7 七 sichi
8 八 hachi
9 九 kjuu
10 十 dziuu
BROŃ
Bokken (boken) – drewniana atrapa miecza. Właściwie poprawna nazwa to „bokuto”
Tanto – drewniany nóż
Jo – kij (długość ok 130cm)
W trakcie treningu na grupach zaawansowanych i dorosłych używamy drewnianej broni.
Jo – prosty, tępo zakończony kij o długości 128-132 cm i średnicy 2,5-3,2 cm. Zrobiony z drewna, które jest twarde i elastyczne jednocześnie, zazwyczaj buk, dębina, heban lub mahoń.
Bokken – drewniany miecz, który powstał jako zamiennik katany dla celów treningowych, aktualnie funkcjonuje jako osobna broń. Podstawowe elementy bokkena to rękojeść (tsuka) i ostrze złożone z części najbliższej tsubie (tsuba moto), środkowej (chu o) oraz bliższej szczytu bokkenu (monouchi). Szczyt bokkena to kissaki, krawędź ostrza – ha.
Tanto – nóż, rodzaj sztyletu. W praktyce aikido wykorzystujemy nóż tanto, zrobiony podobnie jak bokken, z drewna.
Pozycja w aikido jest dość naturalna, z nogą wysuniętą w stronę przeciwnika. Tori (wykonujący technikę) względem uke (atakujący) może być ustawiony w pozycji ai hanami (taki sam profil, czyli tzw. „na krzyż) lub gyaku hanami (odwrotny profil, tzw. „pozycja lustrzana”)
Podstawowe ataki polegają na uderzeniach i chwytach. Najczęściej używane uderzenia to uderzenie w przód głowy z góry – shomen uchi, uderzenie w bok głowy – yokomen uchi i uderzenie proste pięścią – tsuki.
Najczęściej używane chwyty to chwyt jedną ręką za rękę przy nadgarstku – katate dori lub dwoma rękami – katate ryote dori. Kolejne to chwyt za rękaw kimona jedną ręką – sode dori i chwyt za kimono z przodu na wysokości barku – kata dori. Chwyt za kimono z przodu na wysokości klatki piersiowej – mune dori i chwyt za kołnierz – eri dori.
Kłaniasz się wchodząc do dojo. Ale bezczelnie wpychasz się do kolejki w sklepie. Mówisz: „budo uczy mnie pokory”. A na pierwszej randce mówisz „mam czarny pas”. Trenujesz ciężko na sali. Ale w domu się nie ruszysz żeby pomóc mamie. Widujesz swojego sensei kilka razy w tygodniu. Ale do dziadków nie zadzwonisz żeby spytać „co słychać”. Brak mi tu spójności. Prawość i sprawiedliwość, Odwaga i wytrwałość, dobroć i współczucie, uprzejmość, szczerość, honor i lojalność… Słowa mocy jak mawiają Japończycy. Dla niektórych jednak tylko słowa. Mówione ale niestosowane, niemające nic wspólnego z postępowaniem.
Źródło: Marta Kowalczyk, https://wiernyronin.pl/
A JAK PRZESTAĆ ĆWICZYĆ AIKIDO?
To naturalne, że większość z poczatkujących po krótszym lub dłuższym czasie zrezygnuje z treningów. Pamiętajcie, że dla nas to miejsce to dom a współćwiczący znają się często od lat jak rodzina.
Rezygnacja z szacunkiem dla ludzi i miejsca jest też częścią praktyki!
Dziękujemy.